Ogród Botaniczny został założony w 1965, na powierzchni 21 ha można podziwiać 6700 gatunków roślin. Położony w dolinie rzeki Czechówki obejmuje jej fragment oraz przylegające od strony zachodniej zbocze przecięte trzema lessowymi wąwozami oraz część płaskowyżu. Różnice wysokości między najniżej i najwyżej położonymi punktami wynoszą około 40 m.
W zbiorach Ogrodu znajduje się 160 gatunków roślin chronionych (w tym 83 gatunki zagrożone) oraz 139 gatunków zagrożonych wyginięciem, ujętych w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (2001) i Czerwonej Liście Roślin Naczyniowych w Polsce (2006).
Prowadzone badania biologicznej ochrony gatunków rzadkich i ginących w warunkach „in situ” i „ex situ” oraz działalność promocyjna na rzecz ochrony przyrody wpisują nas często w projekty koordynowane przez światowe, krajowe i regionalne organizacje, m.in. Organizację Ogrodów Botanicznych ds. Ochrony (Botanic Gardens Conservation International), Międzynarodową Unię Ogrodów Botanicznych (International Associaton of Botanical Gardens), Konsorcjum Ogrodów Botanicznych UE (Botanic Gardens Consorcium), Radę Ogrodów Botanicznych w Polsce, Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska i innych.
Jesteśmy częścią Międzynarodowego Programu i Strategii Ochrony Przyrody. Należymy do grona 300 Ogrodów Botanicznych z ogólnej liczby 2000 Ogrodów w 148 krajach świata. Nasze zbiory to ponad 1600 gatunków drzew i krzewów, ponad 3300 roślin zielnych rosnących w gruncie oraz ok. 1600 gatunków roślin szklarniowych. Służą one jako materiał do badań naukowych, dotyczących aklimatyzacji w naszych warunkach roślin pochodzących z różnych kontynentów i stref klimatycznych, biologii kwitnienia i owocowania, wartości użytkowych i leczniczych.
Z zasobów roślinnych Ogrodu korzystają pracownicy lubelskich uczelni w celach naukowych i dydaktycznych, szkoły i przedszkola w procesie edukacyjnym, a mieszkańcy Lublina – dla wypoczynku i rekreacji.
